WCAG 2.1 deelonderzoek techniek

Versie: 0.3 30-03-2022 (concept)

Dit document beschrijft de verschillende aspecten van een onderzoek op techniek. Met zo'n onderzoek kunnen website-eigenaren kosten besparen op hun onderzoeksrapportage. Je laat de content (de inhoud) en techniek (het systeem of platform) apart van elkaar controleren. De deelonderzoeken tezamen vormen de verantwoording op je toegankelijkheidsverklaring. De kosten worden al bij zo'n vier websites met hetzelfde platform voordeliger.

Hier volgt binnenkort een linkje naar de informatie op digitoegankelijk.nl

Eigenschappen van systemen

Een website is opgebouwd uit onderdelen die je in je onderzoek op verschillende manieren kan benaderen.

  • Pagina/template Tegenwoordig worden pagina's opgebouwd op basis van templates. Zorg daarom dat elke paginatemplate in je onderzoek voorkomt.
  • Functionaliteit Denk hierbij aan: homepage, landingspagina, nieuws, evenementen, contentpagina, formulieren, enzovoorts.
  • Componenten Onderdelen die je op een webpagina terug kan vinden zoals: header, footer, zoekfunctie, video, aanmelden nieuwsbrief, socialmedia-knoppen, card, contentvlak, broodkruimelpad, enzovoorts.
  • Design Unieke stijlkenmerken, logo, kleur.
  • Content Let bij content op wat een redacteur wel of niet kan. Soms kan er iets mis zijn met een alt-tekst, maar kan de redacteur hier niets aan wijzigen.

Systemen zijn er in diverse vormen:

Aanpasbaar in vorm

  • Niets is aanpasbaar, iedereen krijgt hetzelfde. Bijvoorbeeld: LinkedIn.
  • Kleur en logo is aanpasbaar. Dit zie je vaak bij raadsinformatiesystemen
  • Design is (enigszins) aanpasbaar. Bijvoorbeeld: Pleio en Mett.
  • Maatwerkdesign.

Modulariteit en maatwerk

  • Elke website is hetzelfde.
  • Websites hebben modules aan of uit staan.
  • Websites bevatten extra modules
  • Componenten kunnen op verschillende plekken neergezet worden
  • Maatwerk.

Updates en updatefrequentie

  • Iedereen krijgt op één moment een update. Bijvoorbeeld: SAAS
  • Updates op alle websites vinden binnen een kort tijdsbestek plaats.
  • Updates op alle websites vinden in een langere periode plaats.
  • Niet iedereen krijgt een update in verband met bijvoorbeeld maatwerk.

Met name de websites met veel maatwerk vallen buiten de mogelijkheid om gebruik te maken van een deelonderzoek. Betreft het maatwerk bijvoorbeeld enkele modules of componenten op de website dan kunnen deze ook in het deelonderzoek content meegenomen worden (let op, dan zijn alle succescriteria van toepassing). Bij veelmmaatwerk is het verstandiger om een volledige audit uit te voeren.

Omvang onderzoek op techniek

Een onderzoek op techniek kost gemiddeld 1,5 keer meer tijd om te onderzoeken. De reden is dat je moet afwijken van het maken van een sample. Je moet ervoor zorgen dat je alle aspecten onderzocht hebt. Contentonderzoeken zullen circa de helft van de tijd kosten. Dat betekent dat bij circa 4 websites de kosten voor toegankelijkheidsonderzoeken worden terugverdiend.

  • Test bij voorkeur op een omgeving waar alle onderdelen van het systeem actief zijn.
  • Gebruik je een testomgeving, pak dan ook 1 of meer voorbeeldsites die live staan om te zien hoe de website in het echte gebruikt wordt.
  • Pak desnoods binnen de opdracht ook 1 of 2 contentonderzoeken mee.

    • Rapporteren

    Overweeg om vast te leggen:

    • Versienummer.
      • Sommige systemen hebben een versienummer in de HTML-code staan, bijvoorbeeld bij InProces portaal: "InProces 2.16.2.8"
      • Sommige systemen hebben een versienummer ergens op de pagina of op een pagina staan
      • Van veel systemen is de versie van het systeem niet direct te bepalen. Let op, Drupal 8 is onvoldoende, het moet duidelijk zijn op welk moment of welk update van de website online staat.
    • Onderzochte modules.
    • Onderzochte componenten.
    • Op welke onderdelen binnen de website of op een webpagina op content onderzocht moet worden.
    • Welke onderdelen binnen de website
    • Welke succescriteria voor het contentonderzoek relevant zijn.

    De vorm waarin je dit vastlegt is nog niet bepaald. Vraag is of dat nodig is. Enkele mogelijkheden:

    • Matrix met op verticale as de functionaliteiten, templatetypes en componenten en op de horizontale as de websites waar je het onderdeel zou kunnen toetsen.
    • Bijlage bij het technisch onderzoek.
    • In het onderzoeksrapport onderbrengen.

    Centraliseren

    Register

    Niet elke organisatie is thuis in de materie en weet of ze op een platform werken die op identieke wijze bij andere organisaties wordt gebruikt. Ook is nu niet duidelijk welke leveranciers allemaal met een deelonderzoek techniek aan de slag zijn gegaan. Het kan daarom voorkomen dat er nog steeds audits worden uitgevoerd op hetzelfde systeem; zelfs als daar al een systeemonderzoek voor is uitgevoerd. Een centraal register zou uitkomst kunnen bieden.

    Toezicht

    Op dit moment zijn er nog geen toezichthouders. Dat betekent dat er geen updates worden bijgehouden en dat ook niet gemeten wordt of een onderzoeksrapport nog actueel is. Zo zijn er oude onderzoeksrapporten te vinden bij nieuwe websites. Bij het technisch onderzoek kan dus versienummer en datum vastgelegd zijn. Controle is er op dit moment nog niet. Heb je zelf het idee dat je een contentonderzoek aan het doen bent en het technisch onderzoek sluit hier niet op aan, bespreek dit dan met de leverancier, of anders Logius. Je kunt ook even contact opnemen met het oorspronkelijke onderzoeksbureau; wellicht komt er een nieuw rapport aan. Er zijn nog geen maatregelen genomen om dit probleem op te lossen.

    Aantekeningen van Jules:

    • De te onderzoeken succescriteria zijn alle, met uitzondering van 7 succescriteria, namelijk: SC 1.2.1, SC 1.2.2, SC 1.2.3, SC 1.2.4, SC 1.2.5, SC 1.3.3, SC 1.4.5. Overigens zou ik 1.4.5 uit deze lijst willen halen. Ik denk bijvoorbeeld aan een reactiesysteem die constant een afbeelding van tekst gebruikte.
    • Vraagstuk: Hoe leg je vast wat je hebt onderzocht en is te herleiden welke versie dit was?
    • Vraagstuk: Hoe leg je vast wat je hebt onderzocht en is te herleiden dat er functionaliteit drastisch is veranderd of dat er nieuwe functionaliteit is toegevoegd?
      • De oplossing zit in een uitgebreide lijst van onderzochte componenten in het onderzoeksrapport te plaatsen.
      • Ook hier is het probleem dat wijzigingen (per component) vaak niet inzichtelijk is te maken. De leverancier zal hier een belangrijke rol in moeten spelen.
      • Bestaan er rapportages waarin de onderbouwing goed te beheren is?
    • Vraagstuk: Hoe leg je vast wat er noodzakelijk is voor een deelonderzoek op content?
      • Soms wordt content vanuit het systeem getoond en kan de eigenaar/beheerder van de website daar niet op ingrijpen. Deze content moet dus al in het deelonderzoek op techniek meegenomen worden.
      • De inhoud van navigatie en (grote delen) van de footer vallen ook onder content. Moet in het rapport van het deelonderzoek op techniek in detail beschreven worden welke delen van het scherm onder content vallen en welke niet?
    • Vraagstuk: Hoe gaan we procedureel om als we in een deelonderzoek op content tegen een technisch toegankelijkheidsprobleem aanlopen?
      • Volgens mij hebben we aangegeven dat dit in het onderzoeksrapport op content beschreven wordt, maar dan is de vraag hoe we ervoor zorgen dat:
        • als dit probleem gevonden wordt dit bij de leverancier/bouwer terecht komt en dat dit probleem dan ook een keer opgelost gaat worden.
        • dit als dit probleem op techniek opgelost wordt dit duidelijk wordt gemaakt in het deelonderzoek op content (rapporten worden in het algemeen niet tussentijds geüpdatet).