WCAG 2.0 - Succescriterium 3.1.5 Leesniveau

Bedoeling van dit Succescriterium

Content moet zo duidelijk en eenvoudig mogelijk worden geschreven. De bedoeling van dit Succescriterium is:

• om te garanderen dat er aanvullende content beschikbaar is om moeilijke of ingewikkelde tekst te helpen begrijpen;

• om een toetsbare maatregel in te stellen die aangeeft wanneer zulke aanvullende content vereist is.

Dit Succescriterium helpt mensen met leesmoeilijkheden, maar biedt daarnaast auteurs de gelegenheid om moeilijke of ingewikkelde webcontent te publiceren. De moeilijkheid van tekst wordt uitgedrukt in het onderwijsniveau dat nodig is om de tekst te kunnen lezen. Onderwijsniveaus worden ingedeeld conform de International Standard Classification of Education [UNESCO], die in het leven is geroepen om onderwijssystemen internationaal te kunnen vergelijken.

Moeilijke of ingewikkelde tekst kan voor het merendeel van het beoogde publiek (dat wil zeggen, de meeste mensen voor wie de content is gecreëerd) op zijn plaats zijn. Maar zelfs onder hoogopgeleide gebruikers met specialistische kennis van het onderwerp bevinden zich mensen met functiebeperkingen, waaronder leesmoeilijkheden. Het is wellicht mogelijk om deze gebruikers tegemoet te komen door de tekst leesbaarder te maken. Als het niet mogelijk is de tekst leesbaarder te maken is er aanvullende content nodig. Aanvullende content is nodig als tekst een leesvaardigheid vereist die hoger is dan het niveau van drie jaar middelbaar onderwijs - dat wil zeggen, meer dan negen jaar school. Zulke tekst werpt hoge barrières op voor mensen met leesmoeilijkheden en wordt zelfs voor mensen zonder functiebeperkingen die het hoger middelbaar onderwijs hebben voltooid als moeilijk beschouwd.

Leesmoeilijkheden zoals dyslexie maken het moeilijk om geschreven of gedrukte woorden te herkennen en ze met de juiste klanken te associëren. Dit wordt ook wel tekst "ontcijferen" genoemd. Willen mensen vloeiend kunnen lezen, moeten dit ontcijferen automatisch gebeuren. Het woord voor woord ontcijferen van tekst vergt een groot deel van de mentale energie die de meeste mensen kunnen gebruiken om te begrijpen wat ze lezen. Een tekst met korte, gewone woorden en korte zinnen is gemakkelijker te ontcijferen en vereist doorgaans een minder hoge leesvaardigheid dan een tekst met lange zinnen en lange of onbekende woorden.

Het onderwijsniveau dat vereist is om tekstcontent te kunnen lezen (ook wel "leesvaardigheid" genoemd) wordt gemeten door geselecteerde tekstpassages op de webpagina te analyseren. Als de webpagina tekst bevat die voor verschillende doeleinden is geschreven, of als er verschillende stijlen worden gebruikt, bevatten de geselecteerde passages voorbeelden van de diverse soorten content op de webpagina en van de verschillende stijlen waarin de content is geschreven. (In veel gevallen bevat de webpagina maar één soort tekstcontent - bijvoorbeeld technische documentatie, een juridische kennisgeving, marketingmateriaal, enzovoort - en hanteert alle content dezelfde stijl.)

Ook onderwijzend personeel kan het onderwijsniveau meten dat nodig is om tekstcontent te kunnen lezen. Bevoegde docenten kunnen bijvoorbeeld tekst evalueren aan de hand van lokale onderwijsnormen om te bepalen of het een leesvaardigheid vereist die hoger is dan wat wordt verwacht van leerlingen in het laatste jaar van het lager middelbaar onderwijs.

Omdat de namen van mensen, namen van steden of andere eigennamen niet kunnen worden veranderd in kortere namen met minder lettergrepen, en omdat zinnen moeilijker te begrijpen worden als zulke veranderingen worden doorgevoerd of als iedereen alleen met voornaamwoorden wordt aangeduid, specificeert het succescriterium dat eigennamen kunnen worden genegeerd of uit de tekst gehaald kunnen worden, voordat wordt beoordeeld of deze voldoet aan de vereisten ten aanzien van leesbaarheid. Titels verwijzen naar de naam van documenten, boeken, films, enzovoort. Titels worden bij de analyse verwijderd of genegeerd, want het veranderen van de woorden in titels mag een titel dan misschien gemakkelijker leesbaar maken, maar het zou onmogelijk worden om te begrijpen wat er met de titel wordt aangeduid. Dit zou het juist moeilijker maken om de content (bijvoorbeeld een boek, een wetenschappelijke tekst, een artikel, enzovoort) te lezen. Daarom wordt ook voor titels specifiek een uitzondering gemaakt.

Als een webpagina meerdere talen bevat, moet voor elke taal die ten minste 5% van de content uitmaakt en in volle zinnen of alinea's (niet alleen afzonderlijke woorden of uitdrukkingen) wordt gebruikt een leesbaarheidsniveau worden berekend. De algehele leesbaarheid van de pagina moet worden beoordeeld op basis van de taal die ten aanzien van leesbaarheid de slechtste resultaten oplevert.

De leesbaarheid van content kan ook worden bepaald door een leesbaarheidsformule op de geselecteerde passage toe te passen. Veel (maar niet alle) leesbaarheidsformules baseren hun berekeningen op passages van 100 woorden. Er zijn voor veel talen formules ontwikkeld. Het aantal woorden in de passage wordt geteld en de lengte van de woorden wordt vastgesteld door het aantal lettergrepen of het aantal karakters te tellen. De meeste leesbaarheidsformules tellen ook het aantal zinnen en de lengte ervan. Dan wordt aan de hand van de gemiddelde woord- en zinslengte een leesbaarheidsscore berekend. (In sommige talen, zoals het Japans, kan een passage meerdere schriftsystemen bevatten. Leesbaarheidsformules voor dergelijke talen kunnen het aantal en de lengte van deze "opeenvolgingen" in hun berekeningen gebruiken.) Het resultaat kan worden weergegeven als een getal (bijvoorbeeld op een schaal van 0-100) of als een klasniveau. Vervolgens kunnen deze resultaten worden geïnterpreteerd met gebruik van de onderwijsniveaus die zijn beschreven in de International Standard Classification of Education. Voor een aantal talen is het mogelijk leesbaarheidsformules toe te passen tijdens het gebruiken van de spellingcontroles in veelgebruikte software, mits u in de opties hiervan aangeeft dat u na afloop van de spellingcontrole van de documenten de statistieken wilt krijgen.

Op basis van International Standard Classification of Education [UNESCO]