Gelaagd bouwen - de Engelstalige term is progressive enhancement - is een manier van website-ontwikkeling waarbij inhoud wordt 'gestapeld' in verschillende lagen. In de basislaag worden de toegankelijkheid en de elementaire gebruiksvriendelijkheid geborgd. Daardoor kan iedereen, ongeacht type apparaat, besturingssysteem, browser of functiebeperking, gebruik maken van de aangeboden informatie of diensten. In volgende lagen kunnen webtechnologieën worden ingezet die worden ondersteund door recente versies van browsers. Doel daarvan is om voor de bezoeker het gebruiksgemak, de effectiviteit en de efficiëntie verder te vergroten.
Belangrijke eigenschap van een gelaagd gebouwde website is dat elke bezoeker taken kan vervullen zoals informatie lezen, een vraag stellen of een dienst afnemen. Zelfs in situaties die door de maker van de website niet zijn voorzien. En zonder dat voor specifieke gevallen aparte voorzieningen moeten worden gecreëerd.
Een alternatief voor gelaagd bouwen is het inbouwen van fouttolerantie in een niet-gelaagd systeem. De Engelstalige term daarvoor is graceful degradation. Ook dit kan een bruikbare strategie zijn. Een praktisch nadeel van graceful degradation kan zijn dat de complexiteit van de oplossing snel toeneemt tot een niveau dat moeilijk beheersbaar is
U.3.1 Gelaagd bouwen: Gebruik technologieën op zodanige wijze, dat de basiscontent en -functionaliteit die nodig zijn om een webpagina te kunnen gebruiken onder alle omstandigheden beschikbaar zijn. (Niveau A)
A
De volgorde waarin content wordt gepresenteerd neemt toe in toegevoegde waarde, als de bezoeker beschikt over programmatuur of apparatuur die meer geavanceerde functies ondersteunt. De toegankelijkheid van de boodschap is in alle gevallen geborgd. Het principe wordt geïllustreerd door middel van een animatie. Op dezelfde webpagina worden, in geneste vorm, drie versies aangeboden. De informatie in de meest basale vorm - text-only - biedt een duidelijke beschrijving van de informatie die door middel van animatie wordt overgebracht. De tweede laag, bedoeld voor grafische user agents, bestaat uit een serie afbeeldingen die duidelijk de animatie weergeeft. De derde laag tenslotte wordt getoond aan bezoekers die beschikken over een user agent met de juiste browser plug-in om de animatie weer te geven.
Niet alleen voor menselijke bezoekers heeft een gelaagde bouwwijze voordelen. Voor zoekmachines biedt de basislaag noodzakelijke informatie om de content succesvol te kunnen indexeren.
informatie en zintuiglijke ervaring die aan de gebruiker doorgegeven wordt door middel van een user agent, met inbegrip van code of opmaak die de structuur, presentatie en interacties van de content definieert
computerprogramma dat aan een user agent kan worden toegevoegd, waarmee de functies van de user agent worden uitgebreid
strategie voor website-ontwikkeling waarbij gebruik wordt gemaakt van webtechnologieën op een dusdanig gelaagde wijze dat is geborgd dat iedereen toegang heeft tot de basisinhoud en -functionaliteit van de website, met elk type user agent of internetverbinding. Aan wie beschikt over meer geavanceerde functies in de gebruikte user agent kan een geoptimaliseerde gebruikersbeleving worden aangeboden, zonder dat het leidt tot ontoegankelijkheid van de content en functionaliteit.
hardware en/of software die handelt als een user agent, of samen met een algemeen gangbare user agent optreedt, om functionaliteit aan te bieden om te voldoen aan de eisen van gebruikers met functiebeperkingen die verder gaan dan wat door gangbare user agents wordt aangeboden
Opmerking 1: door een hulptechnologie aangeboden functionaliteit omvat alternatieve vormen van weergave (bijvoorbeeld als synthetische spraak of vergrote content), alternatieve invoermethoden (bijvoorbeeld stem), aanvullende navigatie- of oriëntatiemechanismen, en contenttransformaties (bijvoorbeeld om tabellen toegankelijker te maken).
Opmerking 2: hulptechnologieën communiceren vaak gegevens en boodschappen met algemeen gangbare user agents door APIs te gebruiken en te monitoren.
Opmerking 3: het verschil tussen algemeen gangbare user agents en hulptechnologieën is niet absoluut. Veel gangbare user agents bieden een aantal opties aan om mensen met een functiebeperking te helpen. Het fundamentele verschil is dat gangbare user agents mikken op brede en diverse doelgroepen die doorgaans mensen met en zonder functiebeperkingen bevatten. Hulptechnologieën mikken op nauwkeurig gedefinieerde bevolkingsgroepen van gebruikers met specifieke functiebeperkingen. De door een hulptechnologie geleverde assistentie is meer specifiek en geschikt voor de behoeften van de beoogde gebruikers. De algemeen gangbare user agent kan belangrijke functionaliteit leveren aan hulptechnologieën als het oproepen van webcontent uit programmaobjecten of het parsen van opmaak tot identificeerbare pakketten.
Voorbeeld: hulptechnologieën die belangrijk zijn in de context van dit document omvatten onder andere:
schermvergroters en andere visuele leeshulpmiddelen, die gebruikt worden door mensen met visuele, perceptuele en physical print functiebeperkingen om lettertype, grootte, spatiëring, kleur, synchronisatie met spraak, etc. te veranderen om de visuele leesbaarheid van de weergegeven tekst en afbeeldingen te verbeteren;
schermlezers, die gebruikt worden door mensen die blind zijn om tekstuele informatie te lezen door middel van synthetische spraak of braille;
software die tekst in synthetische spraak omzet, gebruikt door mensen met cognitieve, taal- en leermoeilijkheden;
spraakherkenningsoftware, die gebruikt kan worden door mensen met bepaalde fysieke functiebeperkingen;
alternatieve toetsenborden, die gebruikt worden door mensen met bepaalde fysieke functiebeperkingen om het toetsenbord te simuleren (met inbegrip van alternatieve toetsenborden die "head pointers", eenknopsschakelaars, zuig-/blaasschakelaars en andere speciale invoerapparatuur gebruiken).;
alternatieve aanwijsapparaten, die gebruikt worden door mensen met zekere fysieke functiebeperkingen om muisaanwijzing en knopactiveringen te simuleren.
proces of techniek om een resultaat te bereiken
Opmerking 1: het mechanisme kan expliciet aangeboden worden in de content of er kan op worden gesteund dat het of door het platform of door user agents, met inbegrip van hulptechnologieën geleverd wordt.
Opmerking 2: het mechanisme moet voldoen aan alle succescriteria voor het niveau in de aanspraak op conformiteit.
een nauwkeurige omschrijving van een technologie waarmee content op het web wordt ontsloten en dat aan de volgende kenmerken voldoet:
een open specificatie die is goedgekeurd en wordt gehandhaafd door een non-profit organisatie. De lopende ontwikkeling van de open standaard gebeurt op basis van een open besluitvormingsprocedure die toegankelijk is voor alle belanghebbende partijen (consensus of meerderheidsbeschikking enzovoort)
mechanisme om instructies te coderen die weergegeven, afgespeeld of uitgevoerd worden door user agents
Opmerking 1: zoals ze in deze richtlijnen gebruikt worden, verwijzen "webtechnologie" en het woord "technologie" (als het afzonderlijk wordt gebruikt) beide naar webcontenttechnologieën.
Opmerking 2: onder webcontenttechnologieën kunnen vallen: opmaaktalen, gegevensformaten of programmeertalen die auteurs alleen kunnen gebruiken of in combinatie om eindgebruikers-ervaringen te creëren die variëren van statische webpagina's tot gesynchroniseerde mediapresentaties tot dynamische webapplicaties.
Voorbeeld: enige gangbare voorbeelden van webcontenttechnologieën zijn HTML, CSS, SVG, PNG, PDF, Flash en JavaScript.
ondersteund door hulptechnologieën van de gebruikers alsmede door de toegankelijkheidseigenschappen in browsers en andere user agents
Om te kwalificeren als een door toegankelijkheid ondersteund gebruik van een webcontenttechnologie (of eigenschap van een technologie), moet voor een webcontenttechnologie (of -eigenschap) aan zowel 1 als 2 voldaan zijn:
De manier waarop de webcontenttechnologie gebruikt wordt, moet ondersteund worden door de hulptechnologie van de gebruikers. Dit betekent dat manier waarop de technologie gebruikt wordt getest is op interoperabiliteit met de hulptechnologie van de gebruikers in de menselijke taal (talen) van de content,
EN
de webcontenttechnologie moet door toegankelijkheid ondersteunde user agents hebben die beschikbaar zijn voor gebruikers. Dit betekent dat ten minste één van de vier volgende verklaringen waar is:
de technologie wordt van nature ondersteund in wijdverbreide user agents die ook door toegankelijkheid ondersteund worden (zoals HTML en CSS);
OF
de technologie wordt ondersteund in een breed wijdverbreide plug-in die ook door toegankelijkheid ondersteund wordt;
OF
de content is beschikbaar in een gesloten omgeving, zoals een universiteits- of bedrijfsnetwerk, waar de user agent die door de technologie wordt vereist en door de organisatie gebruikt wordt ook door toegankelijkheid ondersteund wordt;
OF
de user agent(s) die de technologie ondersteunen worden door toegankelijkheid ondersteund en zijn beschikbaar voor download of aanschaf op een manier die:
een persoon met een functiebeperking niet meer kost dan een persoon zonder functiebeperking EN
even makkelijk is te vinden en te verkrijgen voor een persoon met functiebeperking als voor een persoon zonder functiebeperking.
Opmerking 1: de WCAG-werkgroep en het W3C specificeren niet welke en hoeveel ondersteuning door hulptechnologieën er moet zijn voor het gebruik van een specifieke webtechnologie zodat die geclassificeerd kan worden als door toegankelijkheid ondersteund. (Zie Level of Assistive Technology Support Needed for "Accessibility Support".)
Opmerking 2: webtechnologieën kunnen gebruikt worden op manieren die niet door toegankelijkheid ondersteund worden, zolang er niet op gesteund wordt en de pagina als geheel tegemoet komt aan de conformiteitseisen, inclusief Conformiteitseis 4: Slechts toegankelijkheid ondersteunende manieren om technologieën te gebruiken en Conformiteitseis 5: Niet-interferentie.
Opmerking 3: als een webtechnologie wordt toegepast op een manier die "door toegankelijkheid ondersteund wordt," houdt dit niet in dat de hele technologie of alle mogelijke toepassingen van de technologie ondersteund worden. De meeste technologieën, inclusief HTML, missen ondersteuning voor ten minste één eigenschap of toepassing. Pagina's zijn alleen conform aan WCAG als er op vertrouwd kan worden dat de toepassing van de door toegankelijkheid ondersteunde technologie voldoet aan de WCAG-eisen.
Opmerking 4: als men webcontenttechnologieën citeert die meerdere versies hebben, dan moet(en) de ondersteunde versie(s) worden gespecificeerd.
Opmerking 5: één manier voor auteurs om toepassingen van een technologie te vinden die door toegankelijkheid ondersteund zijn zou zijn om compilaties van toepassingen te raadplegen die volgens documentatie door toegankelijkheid ondersteund zijn. (Zie Understanding Accessibility-Supported Web Technology Uses.) Auteurs, bedrijven, technologieaanbieders, of anderen kunnen door toegankelijkheid ondersteunde manieren om webcontenttechnologieën toe te passen documenteren. Echter alle in de documentatie vermelde manieren om technologieën toe passen moeten aan de hierboven genoemde definitie van door toegankelijkheid ondersteunde webcontenttechnologieën voldoen.
alle software die webcontent voor gebruikers ophaalt en presenteert
Voorbeeld: webbrowsers, mediaspelers, plug-ins en andere programma's - waaronder hulptechnologieën - die helpen bij het ophalen en weergeven van en het interacteren met webcontent.
Elk genummerd item in deze sectie staat voor een techniek of combinatie van technieken die afdoende wordt beschouwd om aan dit succescriterium te voldoen. Met de genoemde technieken wordt pas aan het succescriterium voldaan indien ze in overeenstemming zijn met de conformiteitseisen.
Gu1: Als technologie wordt toegepast die niet voldoet aan alle drie hieronder genoemde kenmerken, dienen content en functionaliteit gelaagd te worden aangeboden. De kenmerken zijn:
Opmerking 1: Om aan deze afdoende techniek te kunnen voldoen moet altijd sprake zijn van overeenstemming met conformiteitseisen 4. Louter door toegankelijkheid ondersteunde manieren om technologieën te gebruiken en 5. Niet-interferentie.
Als een 'gangbare fout' uit deze sectie van toepassing is, dan wordt niet aan het succescriterium voldaan.
Fu5: Gangbare fout voor succescriterium U.3.1 doordat bij afwezigheid van een browserplug-in alleen een foutmelding wordt gepresenteerd
Fu28: Gangbare fout voor succescriterium U.3.1 doordat technische maatregelen zijn toegepast met als doel een e-mailadres te verhullen voor spam robots, waardoor het e-mailadres niet langer herkenbaar is voor menselijke gebruikers
De volgende content op deze pagina heeft de status 'normatief' en is ongewijzigd overgenomen uit het normdocument Webrichtlijnen versie 2: